Zeytin

Diğer İsimleri: Zeytin Yağı, Zeytin Yaprağı, Zeytin Meyvesi, Sızma Zeytinyağı, Saf Zeytinyağı, Zeytin Yağı Veya Zeytin Mevcut Yağı
Zeytin, meyvelerinin ve tohumlarının yağını, meyve suyu ve yapraklarını tıbbi amaçlarla kullanmak için insanlar tarafından kullanılmaktadır. Zeytinyağı, kalp krizi ve inme (kardiyovasküler hastalık), meme kanseri, kolorektal kanser, romatoid artrit ve migren baş ağrısını önlemek için kullanılmaktadır. Bazı insanlar zeytinyağını kabızlık, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, diyabetle ilişkili kan damarı problemleri ve kulak enfeksiyonları, artrit ve safra kesesi hastalığına bağlı ağrı için kullanmaktadır. Zeytinyağı ayrıca sarılığın, bağırsak gazının ve meteorizmin (gaz nedeniyle karın şişliği) tedavisinde kullanılır. Bazı insanlar zeytinyağını bağırsaklardaki bakterileri artırmak ve 'temizleyici' veya 'arıtıcı' olarak da kullanmaktadır. Zeytinyağı ciltte, kulak kiri, kulak çınlaması (tinnitus), kulak ağrısı, bit, yaralar, hafif yanıklar, sedef hastalığı, gebelik nedeniyle oluşan çatlaklar ve UV hasarından korunmak için örtü olarak uygulanmaktadır. Gıdalarda zeytinyağı, yemek pişirme ve salata yağı olarak kullanılmaktadır. Üretimde zeytinyağı, sabun, ticari sargılar ve merhemler yapmak için kullanılmakta; ayrıca diş çimentosunda ayarlanmayı geciktirmek için kullanılmaktadır. Zeytinyağı, kısmen asit içeriğine göre sınıflandırılmaktadır ve serbest oleik asit olarak ölçülmektedir. Sızma zeytinyağı, maksimum %1 serbest oleik asit içermekte; saf zeytinyağı %2, sıradan zeytinyağı ise %3.3 içermektedir. %3.3'ten fazla serbest oleik asit içeren rafine edilmemiş zeytinyağları 'insan tüketimi için uygun değildir' kabul edilmektedir. Ozon adı verilen bir gaz ile karıştırılan zeytinyağı (ozonlu zeytinyağı), arı sokmaları, böcek ısırıkları, bakteriyel ve mantar enfeksiyonları ve kanser gibi birçok sorun için önerilmektedir. FDA, gıda üzerindeki bakterilerle mücadele etmek için ozon kullanılmasına izin vermektedir ancak gıda endüstrisi bunu yavaş kabul etmektedir. Ozon son derece dengesizdir ve yerinde üretilmesi gerekmektedir. Ozon içerdiğini iddia eden topikal zeytinyağı ürünlerinin nakliye sırasında kararlı kalması olası değildir. Ozon ya da ozonlu zeytinyağının klinik olarak kanıtlanmış tıbbi kullanım alanları yoktur. Zeytin yaprağı, viral, bakteriyel ve diğer enfeksiyonların yanı sıra grip, domuz gribi, soğuk algınlığı, menenjit, Epstein-Barr virüsü (EBV), ensefalit, herpes, zona, HIV/ARC/AIDS ve hepatit B tedavisinde kullanılmaktadır. Zeytin yaprağı ayrıca zatürre, kronik yorgunluk, tüberküloz (TB), bel soğukluğu, ateş, sıtma, dang humması, 'kan zehirlenmesi' (kan akışındaki bakteriyel enfeksiyonlar), şiddetli ishal ve cerrahi sonrası enfeksiyonlar gibi durumlarda kullanılmaktadır. Diğer kullanımlar arasında yüksek tansiyon, diyabet, saman nezlesi, böbrek ve sindirim fonksiyonunu iyileştirme ve idrar akışını artırma bulunmaktadır. Zeytin meyvesi posasının su ekstraktları, romatoid artrit ve osteoartrit tedavisinde kullanılmaktadır.

Yukarıda belirtilen kullanımlar halk arasındaki yaygın kullanımları yansıtmaktadır. Bu kullanımların bilimsel desteği olmayabilir veya bazı durumlarda tehlikeli olabilir. Bilimsel kanıt düzeyleri için lütfen aşağıdaki "Kullanım Alanları" bölümüne bakınız.

Kullanım Alanları

Muhtemelen Etkili...

  • Kabızlık. Zeytinyağının ağız yoluyla alınması kabızlığı azaltmak için etkilidir.

Olası Olarak Etkili...

  • Meme kanseri. Daha fazla zeytinyağı tüketen kişilerin meme kanserine yakalanma riski daha düşük görünmektedir.
  • Kalp hastalığı. Diyetteki doymuş yağların zeytinyağı ile değiştirilmesi kalp hastalığı ve inme için risk faktörlerini azaltabilir, kan basıncını ve kolesterolü düşürebilir. Zeytinyağının diyete eklenmesi, ilk kalp krizinin önlenmesine yardımcı görünmektedir. Bazı araştırmalar, zeytinyağının yüksek alımının (günde yaklaşık 4 yemek kaşığı; 54 gram) ilk kalp krizi riskini %82 azalttığını göstermektedir. Yüksek tansiyon riski olan 55 yaş ve üzerindeki bireyler için, Akdeniz diyetinde haftada 1 litre sızma zeytinyağı tüketiminin de kalp krizleri ve inme önlemede yardımcı olduğu görünmektedir.

Olası Olarak Etkisiz...

  • Kulak kiri. Zeytinyağının cilde uygulanması kulak kireçlerini yumuşatmamaktadır.
  • Kulak enfeksiyonları. Zeytinyağının cilde uygulanması çocuklarda kulak enfeksiyonlarındaki ağrıyı azaltmamaktadır.

Etkinliğini Değerlendirmek İçin Yetersiz Kanıt Düzeyi...

  • Kızıl, kaşıntılı cilt (egzama). İlk araştırmalar, zeytinyağı, bal ve arı sütü karışımının standart tedavi ile birlikte uygulanmasının egzama üzerinde iyileştirici etkileri olabileceğini öne sürmektedir.
  • Diyabet. Zeytinyağı, Akdeniz tipi bir diyette yağların ‘atardamar sertleşmesi’ (ateroskleroz) riskini azaltması için poli doymamış yağlar ile karşılaştırıldığında diyabeti olan bireylerde etkiye sahip olabilir. Ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
  • Migren baş ağrısı. Zeytinyağının günlük alınmasının migren baş ağrısının sıklığını ve şiddetini azaltabileceği görülmektedir. Ancak daha fazla araştırma gerekmektedir.
  • Osteoartrit. Gelişen araştırmalar, zeytin meyvesinin dondurulmuş su ekstraktının osteoartritli bireylerde ağrıyı azalttığını ve hareketliliği artırdığını göstermektedir.
  • Yumurtalık kanseri. Zeytinyağını daha fazla diyetlerinde tüketen kadınların yumurtalık kanserine yakalanma riskinin daha düşük olduğu düşünülmektedir.
  • Kızıl, pul pul cilt (sedef). İlk araştırmalar, zeytin, bal ve arı sütü karışımının cilde uygulanmasının sedef hastalığını iyileştirebileceğini öne sürmektedir.
  • Romatoid artrit. Zeytinyağı açısından zengin bir diyetin romatoid artrit geliştirme riskini azaltabildiğine dair bazı araştırmalar bulunmaktadır. Bununla birlikte, zeytin meyvesinin su ekstraktının romatoid artrit belirtilerini önemli ölçüde iyileştirmediği yönünde erken araştırmalar mevcuttur.
  • Mantar enfeksiyonu (Tinea corporis). İlk araştırmalar, zeytin, bal ve arı sütü karışımının cilde uygulanmasının mantar enfeksiyonunu tedavi etmekte etkili olduğunu göstermektedir.

Bu bölümdeki bilgiler European Medicines Agency, National Center for Complementary and Integrative Health gibi resmi kaynaklar ve güncel akademik literatürden derlenmiş olup, doktor editörlüğünde düzenlenmiştir. Tıbbi bilgiler sürekli güncellenmekte ve değişmektedir. Bu nedenle burada verilen bilgiler kesin doğrulukta olmayabilir.

Yan Etkiler

Zeytinyağı, ağızdan uygun şekilde alındığında veya cilde uygulandığında MUHTEMELEN GÜVENLİDİR. Zeytinyağı toplam günlük kalorinin %14'ü kadar güvenle kullanılabilir. Bu, günlük yaklaşık 2 yemek kaşığı (28 gram) eder. Haftada 1 litre sızma zeytinyağı, Akdeniz gibi bir diyetin parçası olarak 5.8 yıl boyunca güvenli bir şekilde kullanılabilir. Ağızdan alınan zeytinyağı iyi tolere edilir. Cilde uygulandığında, gecikmiş alerjik tepkiler ve temas dermatiti bildirilmiştir. Zeytin yaprağının güvenliği hakkında yeterli güvenilir bilgi bulunmamaktadır, ancak şu ana kadar zeytin yaprağı ve meyve posası klinik çalışmalarda önemli yan etkilerle ilişkilendirilmemiştir. Zeytin ağaçları, bazı insanlarda mevsimsel solunum alerjisine neden olan polen üretmektedir. Dikkat Hamilelik ve emzirme: Hamileyseniz veya emziriyorsanız, zeytin ürünlerini almanın güvenliği hakkında yeterli güvenilir bilgi yoktur. Gıdalarda yaygın olarak bulunan miktardan fazla kullanmayın. Diyabet: Zeytinyağı kan şekerini düşürebilir. Diyabet hastaları zeytinyağı kullanırken kan şekerini kontrol etmelidir. Cerrahi: Zeytinyağı kan şekerini etkileyebilir. Ameliyat sırasında ve sonrasında zeytinyağı kullanımı kan şekerinin kontrolünü etkileyebilir. Ameliyattan 2 hafta önce zeytinyağı almayı bırakın.

Dozaj Bilgileri

Aşağıdaki dozlar bilimsel araştırmalarda incelenmiştir: AĞIZDAN: Kabızlık için: 30 mL zeytinyağı. Yüksek tansiyon için: Diyette gün başına 30-40 gram sızma zeytinyağı. Yüksek tansiyon için günde dört kez 400 mg zeytin yaprağı ekstresi de kullanılmaktadır. Yüksek kolesterol için: Diyette doymuş yağlar yerine sağladığı gıda ve mono doymamış yağ asitleri için günde 23 gram zeytinyağı (yaklaşık 2 yemek kaşığı) verilmiştir. Kalp hastalığını ve kalp krizi önlemek için: Günde 54 gram (yaklaşık 4 yemek kaşığı) kullanılmaktadır. Akdeniz diyeti kapsamında, haftada 1 litre sızma zeytinyağı tüketimi de yapılmaktadır.

Etkileşimler

Diyabet ilaçları (Antidiabetik ilaçlar) Orta düzey Zeytin ve zeytinyağı kan şekerini azaltabilir. Diyabet ilaçları da kan şekerini düşürmek için kullanılır. Zeytinyağını diyabet ilaçlarıyla birlikte almak, kan şekerinizin çok düşmesine neden olabilir. Kan şekerinizi dikkatlice izleyin. Diyabet ilaçlarınızın dozu değiştirilmelidir. Diyabet için bazı ilaçlar glimepirid (Amaryl), gliburide (DiaBeta, Glynase PresTab, Micronase), insülin, piyoglitazon (Actos), rosiglitazon (Avandia), klorpropamid (Diabinese), glipizid (Glucotrol), tolbutamid (Orinase) ve diğerleridir. Yüksek tansiyon ilaçları (Antihipertansif ilaçlar) Orta düzey Zeytin, kan basıncını düşürmektedir. Zeytin, yüksek tansiyon ilaçları ile birlikte alındığında kan basıncının çok düşmesine neden olabilir. Yüksek tansiyon için bazı ilaçlar kaptopril (Capoten), enalapril (Vasotec), losartan (Cozaar), valsartan (Diovan), diltiazem (Cardizem), amlodipin (Norvasc), hidroklorotiazid (HydroDIURIL), furosemid (Lasix) ve diğerleridir. Kan pıhtılaşmasını yavaşlatan ilaçlar (Antikoagülan / Antiplatelet ilaçlar) Orta düzey Zeytinyağı, kan pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Zeytinyağını, pıhtılaşmayı yavaşlatan ilaçlar ile birlikte almak, morarmalar ve kanamalar riskini artırabilir. Kan pıhtılaşmasını yavaşlatan bazı ilaçlar aspirin, klopidogrel (Plavix), diklofenak (Voltaren, Cataflam, diğerleri), ibuprofen (Advil, Motrin, diğerleri), naproksen (Anaprox, Naprosyn, diğerleri), dalteparin (Fragmin), enoksaparin (Lovenox), heparin, warfarin (Coumadin) ve diğerleridir.