N-Asetil Sistin
Diğer İsimleri: Asetil Sistin, Asetil Sistein, NAC, L-Sistin, L-Cystein, Asetilcystein
N-Asetil Sistin, L-sistin amino asidından türetilmiştir. Amino asitler, proteinlerin yapı taşlarıdır. N-Asetil Sistin, tıp alanında birçok kullanım alanı vardır. İnsanlar, N-Asetil Sistin'i ağız yoluyla alarak asetaminofen (Parol) ve karbonmonoksit zehirlenmesine karşı tedavi etmekte kullanmaktadır. Ayrıca, göğüs ağrısı (unstable angina), bipolar bozukluk, lisosomal depo hastalıkları olarak bilinen genetik durumlar, bebeklerde safra kanalı tıkanıklığı, amyotrofik lateral skleroz (ALS, Lou Gehrig hastalığı), Alzheimer hastalığı, fenitoin (Dilantin) ilacına karşı alerjik reaksiyonlar, keratokoñjunktivit adı verilen göz enfeksiyonu ve grip semptomları için de kullanılmaktadır.
N-Asetil Sistin, kan yağlarından biri olan lipoprotein (a) seviyelerini, homosistein seviyelerini (kalp hastalığı için bir risk faktörü) ve ciddi böbrek hastalığı olan bireylerde kalp krizi ve inme riskini azaltmak için de kullanılır. N-Asetil Sistin ayrıca hepatitis, böbrek hastalığı, işitme kaybı, ülseratif kolit, polikistik over sendromu (PKOS), düşük tansiyon, lupus, menopoz sonrası belirli durumlar, egzersiz nedeniyle kas hasarı, şizofreni, ameliyat sonrası iyileşme, pankreasın şişmesi (pankreatit), kokain bağımlılığı, yükseklik hastalığı, Helicobacter pylori bakterisi nedeniyle oluşan enfeksiyon ve ameliyat sonrası kalp ritmi sorunlarını azaltmak için ağız yoluyla alınabilir.
Bunun haricinde, N-Asetil Sistin, adrenoleukodistrofi (ALD), eritropoietik protoporfiri (EPP) ve herediter kanamaya eğilim (HHT) gibi genetik durumlar için de kullanılabilir. Bazı insanlar, N-Asetil Sistin'i uzun süreli bronşit, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), kistik fibrozis, saman nezlesi, insan immün yetmezlik virüsü (HIV), fibrozis alveoliti olarak bilinen akciğer durumu, otizm, baş ve boyun kanseri, kolorektal kanser ve akciğer kanseri tedavisinde ağız yoluyla alır. Ayrıca, bazı epilepsi türlerini tedavi etmek, kulak enfeksiyonlarını iyileştirmek, böbrek diyalizinin komplikasyonlarını tedavi etmek, kronik yorgunluk sendromuna (CFS) müdahale etmek, Sjögren sendromu olarak bilinen otimmune hastalığı tedavi etmek için kullanılabilir. Spor yaralanmalarının komplikasyonlarını, düşük yapma, erken doğum ve alkol kullanımı nedeniyle karaciğer hasarını önlemek için de N-Asetil Sistin kullanılabilir. Bazı insanlar, N-Asetil Sistin kullanarak doğurganlığı artırmak ve grip ile H1N1 (domuz gribi) virüsüne karşı bağışıklığı güçlendirmek istemektedir. Ayrıca, cıva, kurşun ve kadmiyum gibi ağır metallerin detoksifikasyonunda kullanılır. N-Asetil Sistin, çevresel kirleticilere karşı koruma sağlamak için, toksikliği azaltma ve kompulsif saç çekme (trikotillomani) tedavisinde de kullanılır. N-Asetil Sistin, genetik bir alerji olan lameller ihtiyozis için de topikal olarak uygulanır. Ağız içinde dental plağı azaltmak için de kullanılabilir. Ayrıca, göz kuruluğu tedavisinde de topikal olarak uygulanabilir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, N-Asetil Sistin'i, asetaminofen (Parol) doz aşımında, akrilonitril zehirlenmesinde, amyotrofik lateral skleroz (ALS), karaciğer hastalığı olan bireylerde böbrek yetmezliğinde (hepatorenal sendrom), pankreas şişmesini (pankreatit), nitrogliserin ile birlikte göğüs ağrısında, nitrogliserin ve streptokinaz ile kalp krizinde ve ölüme yol açan çoklu organ yetmezliğini önlemek için intravenöz olarak (IV) verir.
N-Asetil Sistin, kan yağlarından biri olan lipoprotein (a) seviyelerini, homosistein seviyelerini (kalp hastalığı için bir risk faktörü) ve ciddi böbrek hastalığı olan bireylerde kalp krizi ve inme riskini azaltmak için de kullanılır. N-Asetil Sistin ayrıca hepatitis, böbrek hastalığı, işitme kaybı, ülseratif kolit, polikistik over sendromu (PKOS), düşük tansiyon, lupus, menopoz sonrası belirli durumlar, egzersiz nedeniyle kas hasarı, şizofreni, ameliyat sonrası iyileşme, pankreasın şişmesi (pankreatit), kokain bağımlılığı, yükseklik hastalığı, Helicobacter pylori bakterisi nedeniyle oluşan enfeksiyon ve ameliyat sonrası kalp ritmi sorunlarını azaltmak için ağız yoluyla alınabilir.
Bunun haricinde, N-Asetil Sistin, adrenoleukodistrofi (ALD), eritropoietik protoporfiri (EPP) ve herediter kanamaya eğilim (HHT) gibi genetik durumlar için de kullanılabilir. Bazı insanlar, N-Asetil Sistin'i uzun süreli bronşit, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), kistik fibrozis, saman nezlesi, insan immün yetmezlik virüsü (HIV), fibrozis alveoliti olarak bilinen akciğer durumu, otizm, baş ve boyun kanseri, kolorektal kanser ve akciğer kanseri tedavisinde ağız yoluyla alır. Ayrıca, bazı epilepsi türlerini tedavi etmek, kulak enfeksiyonlarını iyileştirmek, böbrek diyalizinin komplikasyonlarını tedavi etmek, kronik yorgunluk sendromuna (CFS) müdahale etmek, Sjögren sendromu olarak bilinen otimmune hastalığı tedavi etmek için kullanılabilir. Spor yaralanmalarının komplikasyonlarını, düşük yapma, erken doğum ve alkol kullanımı nedeniyle karaciğer hasarını önlemek için de N-Asetil Sistin kullanılabilir. Bazı insanlar, N-Asetil Sistin kullanarak doğurganlığı artırmak ve grip ile H1N1 (domuz gribi) virüsüne karşı bağışıklığı güçlendirmek istemektedir. Ayrıca, cıva, kurşun ve kadmiyum gibi ağır metallerin detoksifikasyonunda kullanılır. N-Asetil Sistin, çevresel kirleticilere karşı koruma sağlamak için, toksikliği azaltma ve kompulsif saç çekme (trikotillomani) tedavisinde de kullanılır. N-Asetil Sistin, genetik bir alerji olan lameller ihtiyozis için de topikal olarak uygulanır. Ağız içinde dental plağı azaltmak için de kullanılabilir. Ayrıca, göz kuruluğu tedavisinde de topikal olarak uygulanabilir. Sağlık hizmeti sağlayıcıları, N-Asetil Sistin'i, asetaminofen (Parol) doz aşımında, akrilonitril zehirlenmesinde, amyotrofik lateral skleroz (ALS), karaciğer hastalığı olan bireylerde böbrek yetmezliğinde (hepatorenal sendrom), pankreas şişmesini (pankreatit), nitrogliserin ile birlikte göğüs ağrısında, nitrogliserin ve streptokinaz ile kalp krizinde ve ölüme yol açan çoklu organ yetmezliğini önlemek için intravenöz olarak (IV) verir.
Yukarıda belirtilen kullanımlar halk arasındaki yaygın kullanımları yansıtmaktadır. Bu kullanımların bilimsel desteği olmayabilir veya bazı durumlarda tehlikeli olabilir. Bilimsel kanıt düzeyleri için lütfen aşağıdaki "Kullanım Alanları" bölümüne bakınız.
Kullanım Alanları
Etkili...
- Asetaminofen (Parol) zehirlenmesi. N-Asetil Sistin, asetaminofen zehirlenmesinin ölüm oranını azaltma ve kalıcı zararı önlemede etkilidir. Bu kullanım için, ağız yoluyla alınan N-Asetil Sistin, intravenöz (IV) olarak uygulanan N-Asetil Sistin kadar etkilidir.
- Bir akciğerin kısmen ya da tamamen çökmesi (atelektazi). N-Asetil Sistin, mukus tıkanıklığından kaynaklanan çökmüş akciğerleri tedavi etmeye yardımcı olur.
- Tanı amaçlı akciğer testleri. N-Asetil Sistin, tanı amaçlı akciğer testlerine hazırlıkta faydalıdır.
- Trakeostomi geçirenlerin bakımı. N-Asetil Sistin, trakeostomi olan bireylerde kabuklanmayı önler.
Olası Olarak Etkili...
- Göğüs ağrısı (anjina). Ağız yoluyla N-Asetil Sistin almak veya intravenöz (IV) enjeksiyon yapmak, nitrogliserin ile birlikte kullanıldığında göğüs ağrısını iyileştirme görünmektedir. İntravenöz N-Asetil Sistin, nitrogliserin toleransını önlemeye yardımcı gibi görünmektedir. Ağız yoluyla alınan N-Asetil Sistin, nitrogliserin toleransını önlemeye yardımcı olabilir, fakat sonuçlar çelişkilidir.
- Otizm. Bazı araştırmalar, N-Asetil Sistin almanın, çocuk ve ergenlerde irritabiliteyi artıracağını göstermektedir. Ancak, N-Asetil Sistin, hiperaktivite, sosyal çekilme, bitkinlik ve uygunsuz konuşma gibi diğer otizm semptomlarını iyileştirmemektedir.
- Hava yollarında şişlik (bronkjit). Ağız yoluyla N-Asetil Sistin almak, hardal gazı maruziyetinden kaynaklanan nefes darlığını ve öksürüğü azaltmaya yardımcı görünmektedir. Ayrıca, N-Asetil Sistin almak, kalıcı hava yolu şişliğinde nüksleri önlemekte etkili görünmektedir. Ancak, daha kısa süre kullanıldığında etkili olmayabilir.
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH). Ağız yoluyla N-Asetil Sistin almak, orta ile şiddetli KOAH'lı kişilerde alevlenmeleri yaklaşık %40 oranında azaltmakta ve balgamın (sümük) kıvamını artırmaktadır. En iyi sonuçları, kortikosteroid kullanmayan bireylerde göstermektedir. Ancak, solunum borusunun tıkanma riskini artırabilir.
- X-ray beyazlatıcıları nedeniyle oluşan böbrek problemleri. Ağız yoluyla alınan N-Asetil Sistin, bazı X-ray muayenelerinde kullanılan boyaların neden olduğu böbrek problemlerini önlemek için yardımcı olabilir.
Olası Olarak Etkisiz...
- Amyotrofik lateral skleroz (ALS). İntravenöz (IV) N-Asetil Sistin uygulaması, ALS semptomlarını iyileştirmemektedir.
- Erken doğan bebeklerde solunum problemleri. N-Asetil Sistin'in trakeaya yerleştirilen tüp aracılığıyla verilmesi, erken doğan bebeklerde solunum problemlerini önlemekte etkili görünmemektedir.
- Kistik fibrozis. Ağız yoluyla veya inhalasyon yoluyla N-Asetil Sistin almak, kistik fibrozisli bireylerin akciğer fonksiyonlarını artırmakta etkili görünmemektedir. Ancak, N-Asetil Sistin ağız yoluyla yüksek doz alındığında kistik fibrozisli bireylerde iltihap göstergelerini azaltabilir.
Muhtemelen Etkisiz...
- Alzheimer hastalığı. Ağız yoluyla N-Asetil Sistin almak, Alzheimer hastalığı semptomlarını iyileştirmemektedir.
- Baş ve boyun kanseri. Ağız yoluyla N-Asetil Sistin almak, baş ve boyun kanseri hastalarında yeni tümör oluşumunu önlememektedir.
- Akciğer kanseri. Ağız yoluyla N-Asetil Sistin almak, akciğer kanseri olan bireylerde yeni tümör oluşumunu önlemekte etkili görünmemektedir.
- Organ yetmezliğinin tedavisi. İntravenöz (IV) N-Asetil Sistin uygulaması, çoklu organ yetmezliği olan bireylerde ölüm riskini artırabilir.
Etkinliğini Değerlendirmek İçin Yetersiz Kanıt Düzeyi...
- Hayati tehlike arz eden bir akciğer durumu (akut solunum sıkıntısı sendromu, ARDS). Bazı araştırmalar, N-Asetil Sistin'in intravenöz olarak uygulanmasının ölüm riskini azalttığını ve akciğer fonksiyonunun bazı yönlerini iyileştirdiğini göstermektedir. Ancak, çelişkili araştırmalar da mevcuttur.
- Adrenoleukodistrofi (ALD). Erken araştırmalar, ağız yoluyla alınan veya intravenöz olarak uygulanan N-Asetil Sistin’in bazı bireylerde hayatta kalmayı artırabileceğini ve beyin fonksiyonunu stabilize edebileceğini önermektedir.
Bu bölümdeki bilgiler European Medicines Agency, National Center for Complementary and Integrative Health gibi resmi kaynaklar ve güncel akademik literatürden derlenmiş olup, doktor editörlüğünde düzenlenmiştir. Tıbbi bilgiler sürekli güncellenmekte ve değişmektedir. Bu nedenle burada verilen bilgiler kesin doğrulukta olmayabilir.
Yan Etkiler
Yan etkiler: N-Asetil Sistin, çoğu yetişkin için reçeteli ilaç olarak kullanıldığında GÜVENLİDİR. Mide bulantısı, kusma, ishal veya kabızlık yapabilir. Nadir durumlarda, döküntü, ateş, baş ağrısı, uyku hali, düşük tansiyon ve karaciğer sorunlarına neden olabilir. İnspirasyon yoluyla alındığında, ağızda şişme, burun akıntısı, uyku hali, soğuk terleme ve göğüste sıkışma gibi yan etkilere de neden olabilir. N-Asetil Sistin, kötü bir kokuya sahiptir ve bu, kullanımını zorlaştırabilir.
Önemli Uyarılar:
- Hamilelik veya emzirme sırasında: N-Asetil Sistin'i ağız yoluyla, trakeaya yerleştirilen bir tüp ile veya inhalasyon yoluyla kullanan hamile kadınlar için muhtemelen GÜVENLİDİR. N-Asetil Sistin plasentayı geçebilir, ancak doğmamış çocuğa veya annesine zarar verdiğine dair bir kanıt yoktur. Ancak, N-Asetil Sistin yalnızca tıbbi gereklilik olduğunda hamile kadınlarda kullanılmalıdır. Emzirme sırasında N-Asetil Sistin kullanmanın güvenliği konusunda yeterli bilgi yoktur. Güvenli tarafta olmak için kullanmaktan kaçının.
- Alerji: Asetil sistine alerjisi varsa N-Asetil Sistin kullanmayın.
- Astım: N-Asetil Sistin, astımı olan kişilerde inhalasyon veya ağız yoluyla alındığında bronkospazma neden olabileceği endişesi bulunmaktadır. Astımı olanlar N-Asetil Sistin kullanırken sağlık hizmetleri sağlayıcıları tarafından izlenmelidir.
- Kanama bozukluğu: N-Asetil Sistin, kan pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Kanama bozukluğu olan kişilerde morarma ve kanama riskini artırabilir.
- Cerrahi: N-Asetil Sistin kan pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Bu, cerrahi esnasında ve sonrasında kanama riskini artırabilir. Planlanan bir cerrahiden en az 2 hafta önce N-Asetil Sistin almayı bırakın.
Dozaj Bilgileri
Aşağıdaki dozlar bilimsel araştırmalarda incelenmiştir:
YETİŞKİNLER İÇİN AĞIZ YOLUYLA:
- Asetaminofen (Parol) doz aşımı: İlk başta 140 mg/kg N-Asetil Sistin, ardından 3 gün boyunca her 4 saatte bir 70 mg/kg.
- Dinlenmeyle geçmeyen göğüs ağrısı (unstable angina): Günde üç kez 600 mg N-Asetil Sistin.
- Kronik bronşit alevlenmelerinin önlenmesi için: 200 mg günde iki kez, 200 mg günde üç kez, 300 mg yavaş salınımlı iki kez, ve 600 mg kontrollü salınımlı iki kez kullanılmıştır. 1,5 gram/gün doza kadar 4 ay müddetince de kullanılabilmiştir.
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığında (KOAH) tedavi için: Günde 400-1200 mg N-Asetil Sistin kullanılmıştır.
- X-ray boyalarına bağlı böbrek hasarını önlemek için: 400-600 mg N-Asetil Sistin, her iki günde bir iki kez.
- Fibrozis alveoliti tedavisi için: Günde üç kez 600 mg N-Asetil Sistin üç ay süreyle.
- Epilepsi: Günde 4-6 gram.
İNHALASYON YOLUYLA:
- Bir akciğerin kısmen veya tamamen çökmesi (atelektazi): 20% çözeltiden 3-5 mL veya 10% çözeltiden 6-10 mL, günde 3-4 kez.
İNVATVENA İLAÇ OLARAK:
- Asetaminofen (Parol) doz aşımı: 150 mg/kg ilk doz, ardından 50 mg/kg 4 saat boyunca, ardından 100 mg/kg 16 saat boyunca.
- Dinlenmeyle geçmeyen göğüs ağrısı 5 gram, her altı saatte bir nitrogliserin ile kombinasyon.
ÇOCUKLAR İÇİN AĞIZ YOLUYLA:
- Asetaminofen (Parol) doz aşımı: 140 mg/kg ilk başta, ardından her 4 saatte bir 70 mg/kg, 72 saat boyunca.
Etkileşimler
Nitrik Gliserin: Nitrogliserin kan damarlarını genişleterek kan akışını arttırabilir. N-Asetil Sistin'in alınması, nitrogliserinin etkilerini artırma görünmektedir. Bu, baş ağrısı, baş dönmesi ve bayılma gibi yan etki olasılıklarını artırabilir.
Aktive Karbon: Asetaminofen ve diğer ilaçları aşırı almış kişilerin zehirlenmelerinin önlenmesi için kullanılmaktadır. Aktif karbon, bu ilaçları midedeki bağlanarak vücut tarafından emilimini engelleyebilir. N-Asetil Sistin almanın, aktive karbonun zehirlenme önleyici etkisini azaltabileceği düşünülmektedir.
Kloroquin: Kloroquin, sıtmanın tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. N-Asetil Sistin, hücre içindeki 'heme' birikimini önleyebilir. Bu, kloroquin etkilerini azaltabilir.
Tansiyon İlaçları: N-Asetil Sistin'in kan basıncını azaltma etkisi bulunmaktadır. Yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlarla N-Asetil Sistin'in birlikte alınması kan basıncını çok düşürebilir.